Volgende week vrijdag stemmen de Provinciale Staten van Limburg over het voorstel van Gedeputeerde Staten om in te stemmen met het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) voor de uitbreiding van VDL-Nedcar en de investering van 60 miljoen euro in de provinciale infrastructuur, om die uitbreiding mogelijk te maken.
DGS heeft de Statenleden met de onderstaande argumentatie verzocht om niet akkoord te gaan met dit plan. Het hoofdargument, behoud van de huidige werkgelegenheid, gaat namelijk niet op. U kunt hier lezen waarom.
De uitbreiding van VDL-Nedcar is een slecht plan. Terwijl de kosten voor het aanpassen van de infrastructuur de pan uit kunnen rijzen, wordt de huidige werkgelegenheid niet behouden. Fossiele auto’s gaan eruit, westerse autofabrikanten kampen met ontslagen en arbeidsonrust, als VCM resteert voor VDL-Nedcar productie van Chinese elektrische auto’s, waarbij voor het huidige personeel nog nauwelijks werk overblijft.
Geen opdrachten meer van westerse fabrikanten
De Europese autofabrikanten (OEM’s) kampen zonder uitzondering met een structurele afname van de vraag naar fossiele auto’s. Steeds meer landen kondigen aan geen nieuwe fossiele auto’s meer toe te laten. Landen als Israël en Denemarken doen ze in 2030 al in de ban, Noorwegen al in 2025, het Verenigd Koninkrijk in 2035. De Europe autofabrikanten zijn daarom massaal aan het overschakelen van fossiel naar elektrisch.
Het aantal werknemers is echter nog afgestemd op de productie van fossiele auto’s.
Daarbij verdwijnt steeds meer productie naar China. Zo kondigde Daimler een week geleden aan miljarden aan kosten te gaan besparen door samenwerking met haar grootste aandeelhouder, de Chinese Geely Groep. De productie van onderdelen, zoals motoren, wordt verplaatst naar China. 30.000 van de huidige 300.000 banen staan bij Daimler op de tocht. Geely gaat ook productie van haar volle dochter Volvo verplaatsen naar China.
In Europa zijn steeds minder werknemers nodig voor het bouwen van fossiele auto’s. Overal dreigen massaontslagen en arbeidsonrust. Machtige vakbonden als IG Metal komen in het verweer, zij zullen nooit accepteren dat productie naar het buitenland wordt verplaatst, waardoor hun leden worden ontslagen. In dit zwaar weer is het buitengewoon naïef om te denken dat VDL-Nedcar de komende jaren opdrachten gaat krijgen van de noodlijdende westerse autofabrikanten.
Chinese startups
VDL-Nedcar richt de ogen dus steeds meer op China: „We zijn in onderhandeling met serieuze partijen, die we met onze contacten ook kunnen helpen met sales, aftersales en certificering”, zegt Van Vuuren vandaag. Die contacten zijn Chinese startups, die maar wat graag in de voetsporen van de Geely Groep willen treden. Deze startups en de Geely Groep doen hier alleen zaken onder regie van de Chinese Communistische Partij, die een assertieve win-lose strategie volgt van meer marktaandeel en minder productie in het westen.
VDL-Nedcar vormt een interessant bruggenhoofd, om hier een stevige voet aan de grond te krijgen voor het verkopen van Chinese auto’s. Ten eerste omdat Nedcar al functioneert als flexibele schil van de automarkt, waardoor het eenvoudiger is voor de Chinezen om zoveel mogelijk productie in China te houden. Per schip kunnen meer auto’s worden vervoerd in onderdelen, die hier alleen nog geassembleerd hoeven te worden. Ten tweede omdat VDL wil helpen met sales, aftersales en certificering. Ten derde omdat de Nederlandse overheid aan alle kanten meewerkt aan de uitbreiding en het werven van opdrachten, terwijl China elders steeds meer op tegenwerking stuit. Ten vierde omdat de Chinese startups met elektrische auto’s komen, wat helemaal past in onze energiestrategie en de uitbreidingsplannen van VDL-Nedcar ook nog groen maken.
Werkgelegenheid
Terwijl fossiele auto’s verdwijnen en Westerse fabrikanten hun handen vol hebben aan massaontslagen en arbeidsonrust, kan VDL-Nedcar als Vehicle Contract Manufacturer (VCM) dus alleen rekenen op het assembleren van Chinese elektrische auto’s.
Hoewel gedeputeerde Van den Akker beweert dat niet met zekerheid valt vast te stellen dat de toekomstige werkgelegenheid veel lager kan uitvallen dan het voorgespiegelde behoud van 6.000 tot 6.500 arbeidsplaatsen, is dat gewoon al te zien in de fabrieken, waar nu elektrische auto’s worden gebouwd. En die aantallen kunnen in de toekomst door modernisering en verschuiving van productie naar assemblage alleen nog maar lager uitvallen.
Bijvoorbeeld het Zuid-Chinese Aiways bouwt met 480 productiewerkers en 400 robots in 10 uur per dag 150.000 elektrische auto’s per jaar. Rekening houdend met werkdagen van 8 uur, zijn dan voor de productie van 200.000 auto’s bij VDL-Nedcar nodig: (200/150)*(10/8)*480 = 800 productiemedewerkers + overhead = 1.200 werknemers. Dat is nog geen 20% van de te behouden 6.000 – 6.500 arbeidsplaatsen. Voor het werken met de geavanceerdere technologie zijn bovendien MBO-HBO-ers nodig. Met dit plan verliezen vrijwel alle huidige lager opgeleide werknemers hun baan.
Flexwerk
Vorige week zijn helaas weer honderden medewerkers door VDL-Nedcar ontslagen. Het is de zoveelste ontslagronde, die sinds jaar en dag wordt afgewisseld met werving van personeel in betere tijden. Vandaag werken er geen 6.000 werknemers bij VDL-Nedcar, maar nog maar 3.900, alle flexwerkers staan op straat. VDL-Nedcar houdt desondanks vast aan haar business model om als flexibele schil van de auto-industrie te werken, waarvan de rekening dus steeds weer wordt neergelegd bij de werknemers. VDL-Nedcar laat de werknemers mee jojo-en met de grillen van de markt.
De flexibele schil is alleen goed voor VDL. Flexwerk houdt de werknemers in continue onzekerheid. Als flexwerker geniet je niet dezelfde rechten als werknemers in vaste dienst en kun je geen hypotheek afsluiten, om een huis te kopen. En altijd hangt de dreiging van ontslag boven het hoofd. Die onzekerheid richt mentaal en daardoor fysiek schade aan, het maakt de mensen letterlijk ziek.
Niet voor niets is er brede politieke consensus dat vaste banen weer de norm moeten worden en flexwerk moet worden ontmoedigd (commissie Borstlap). Hoe kan de overheid dat rijmen met een mega-investering in een bedrijf dat vasthoudt aan flexwerken als core busines?
Exit-strategie
Statenlid Lodewijks (VVD) melde in de vorige commissievergadering: ‘VDL gaat toch geen 0,5 tot 1 miljard investeren, als ze niet zeker weten dat zij nieuwe opdrachtgevers en opdrachten krijgen?’. Statenlid Lodewijks ziet hierbij echter de waarde van het Nedcar-complex over het hoofd in het worst case-scenario.
Initieel heeft VDL dit complex symbolisch voor nop over kunnen nemen. Een investering in de infrastructuur en een goedgekeurd bouwplan verhogen de waarde aanzienlijk. VDL hoeft pas te investeren, nadat zij een nieuwe opdrachtgever hebben, die bovendien ook een belangrijk deel van de rekening betaald, zoals BMW een groot deel van de huidige productielijn en robots heeft gefinancierd.
In de worst case-scenario’s, dat het VDL niet lukt om een nieuwe opdrachtgever te vinden of het later toch niet meer lukt om Nedcar voort te zetten, staan de Chinezen met miljarden klaar om Nedcar over te nemen. VDL komt dan goed weg, maar het personeel staat op straat, de provincie zit met een strop van tientallen miljoenen en zit de inwoners van Nieuwstadt met onherstelbare schade aan hun natuur en leefbaarheid.
Kosten
De Provinciale Staten zijn gevraagd om hieraan 48 miljoen bij te dragen, wat als P85-raming kan oplopen tot een bijdrage van 60 miljoen en zelfs 125 miljoen, als het gaat zoals met de randweg Parkstad, de Maaslijn, noem al die projecten maar op.
Gegeven de complexiteit en dynamiek, die het bottleneck-gebied nu eenmaal kenmerkt, A2, Chemelot, etc., is zo’n overschrijding zeer realistisch, en zo niet de P85-raming.
Deze kosten komen ten laste van de begrotingsruimte 2024-2060, wat dus nog jaren andere infrastructurele projecten in Limburg onmogelijk zal maken.
Conclusie
Conclusie is dat VDL-Nedcar als VCM hooguit elektrische auto’s kan gaan bouwen voor Chinese OEM’s, waarbij ook het gros van de nu resterende 3.900 werknemers op straat komt te staan. In plaats van behoud van banen, dreigt massaontslag. Banen in de toeleverantie verschuiven naar China. Daarmee vervalt het hoofdargument voor het PIP en de investering in de infrastructuur door de Provincie. VDL heeft een nieuwe strategie en een nieuw plan nodig voor de toekomst van Nedcar en haar werknemers. Een nieuw plan dat niet per definitie uitgaat van uitbreiding, maar gericht is op behoud van werk, natuur en leefbaarheid. Bijvoorbeeld als OEM van elektrische bestelwagens.